Het paardoffer op b5 in het Siciliaans

Openingstheorie is quasi oneindig, soms kunnen kleine wijzigingen in de stelling een groot gevolg hebben – zie bv dit artikel op de site van brabo, waar de verdediging van punt b7 een sterk verschillend effect kan hebben op het eindresultaat.
Daarnaast zijn er talrijke transposities, niet enkel tussen stellingen in eenzelfde variant, maar ook tussen verschillende openingen. Zo dacht ik een paar jaar geleden een Nimzo-Indiër op het bord gebracht te hebben, maar vond Chessbase bij het toekennen van een ECO-code dat het een Hollandse partij was (zie een vorig artikel).

Dat gelijkaardige wendingen in verschillende stellingen kunnen voorkomen, hoeft ook geen betoog. Bepaalde taktische wendingen (bv het loperoffer op h7) komen voor in tientallen stellingen, en zijn zeker niet opening-gerelateerd. Maar net door de specifieke omstandigheden die een opening creëert, komen bepaalde wendingen wel vaker voor in sommige openingen dan in andere.

In bovenstaande stellingen liet ik me tot twee maal toe verleiden tot het stukoffer op b5 – wit krijgt drie pionnen (ook pion d6 valt). Het is niet de beste keuze in beide stellingen, maar het is leuk, en op lichess speel ik nu eenmaal niet echt voor rating, maar om ervaring in bepaalde stellingen op te doen. Vaak worden snel de dames geruild, en dan is het de vraag of de drie witte vrijpionnen snel genoeg kunnen oprukken om het extra stuk van zwart te compenseren.

Een mooi voorbeeld geeft het vervolg in het eerste diagram:
<iframe width="600" height="371" src="

Dat dit wapen ook tot het arsenaal van grootmeesters behoort, toont de derde stelling, uit een rapidpartij die ik speelde tegen Alexandre Dgebuadze. Hier aarzelde hij niet om te offeren op b5 en al snel ging ik de dieperik in, hoewel de stelling na het offer gelijk is.

Een stuk voor drie pionnen is een relatief zeldzame ruil in de opening. Ik kan me enkel een dergelijke variant herinneren in het Slavisch (1.Pf3 d5 2.d4 c6 3.c4 Pf6 4.Pc3 dxc4 5.a4 Lf5 6.Pe5 e6 7.f3 Lb4 8.e4 Lxe4 9.fxe4 Pxe4 10.Ld2 Dxd4 11.Pxe4 Dxe4+). Blijkbaar heet dit de Krause-aanval – Lichess houdt het op de Wiesbaden-variant in de Tsjechische variant van het Slavisch (D17). De variant is correct (lees: gezond, hoewel voordelig voor wit (+0.60)), maar leidt vaak tot remise, omdat er een dynamisch evenwicht is tussen het materiële voordeel van de drie pionnen tegen een eerder zwakke loper, en een witte stelling met een koning in het open veld. Eind jaren 80, begin jaren 90 was dit heel populair, ook op topniveau. Kramnik geloofde sterk in de witte stelling (7,5/9 met wit!), terwijl Bareev (5,5/9) en Khalifman (5/10) eerder in zwart vertrouwen hadden. De variant is 85 jaar oud en kwam voor het eerst voor in Enevoldsen-Piazzini, ol 1939.

De andere openingsvariant waarin een stukoffer voor drie pionnen voorkomt (Frans Steinitz, Boleslavsky-variant, waarin zwart een stuk offert voor initiatief en drie pionnen) is eigenlijk zo goed als verliezend voor zwart (SF geeft al snel +1.2 voor wit) en wordt op topniveau niet meer gespeeld (hoewel het op clubniveau wel goed kan uitpakken als verrassing). De referentiepartijen zijn hier Timman-Kortchnoi en twee partijen tussen Timman en Yusupov. Sinds begin jaren 90 wordt de variant niet meer gespeeld wegens feitelijk weerlegd (wit heeft een monsterscore).

Voor de volledigheid vermeld ik nog het loperoffer op b5 in de Sveshnikov, maar dat is bij correct spel ook remise (en dit gaat maar om twee pionnen). Bij correct spel wel te verstaan – bekend is hier de partij Shirov-Kasparov, die Kasparov won. Ongetwijfeld zijn er nog vele grote en kleine gambietvarianten die ook dergelijke wendingen hebben (in openingen die ik niet speel), maar dit artikel was slechts een korte introductie. Remember, chess is fun!

Alsof Marcel Van Herck nog een illustratie wou toevoegen aan dit artikel, speelde hij in het EK teams voor 65-plussers deze partij.

Voor de lezers van de blog – bedankt voor de interesse – ik ga er even uit (vakantie tot praktisch eind mei).